Tigmo Alang Kang Kevin Lagunda

Ilawog ang tang-an sa halas,
Ihapa ang daman sa balas.
Haloki ang ngipon sa buntag
Sa gabiing gi-gitugnaw ang kalag.

--CD BORDEN

Mabolo, Dakbayan sa Sugbo

unsaon pag-ihap sa imong mga sala?

adto sa kosina, ablihi ang garapon
sa magic sugar. kuha og usa ka kumkom
samtang gapiyong mga mata,
tilapi hangtod magbasa imong palad:
nakabantay ka sa nagkapait nga asukar? 

dayon ibuka imong mga mata,

tubaga kining pangutanaha:
pila kaha ang mipilit sa imong dila?

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

sandayong blues

mao kini ang sangpotanan sa higayon nga ang tigib sa tinguha itagana nimo ngadto sa tooter:

una,
bation mo ang tumang kasilag sa paghabo-habo sa kainit sa haring kabuntagon.

ikaduha,
buot nimo nga bulhogon ang mapintas nga adlaw.
ibtan siya sa iyahang salingsing, ipuli sa sunoy nga bag-ong gilaplapag tapay.
(ug dili ba kaha itambog ngadto sa kawanangan sa kawad-ong di matugkad.)

ikatulo, gusto nimo nga purilon ug patagon ang kalasangan o ang kabukiran nga higdaanan sa adlaw.

ug dayon igkagabii, luwaan ang mga bituon nga namikat sa sandayong.

--BOBONG SANDAYONG
#3 Villa Angeles, Casuntingan,
Dakbayan sa Mandaue

Paglot nga Diyotay

"Matag adlaw,
Ang mga sundalo

Naglaoy.
Ug sa ilang paglaoy,
Dayag ang kaminghoy."
- Rodrigo Vasquez del Rio, Kataposang Tunob sa Lapok

I

O ang bulan, ang bulan!
Ang bulan sa pagkubkob sa kadalanan.
Ang himusak sa palagdas nga uhong,
Hain naghulon ang mga hinugpong.
Buyon ang atoang balihas,
Daw dila sa Tigbana nga halas.
Kapangtimaan sa langob ni Plato,
Mga hipli sa patad sa mga bato.
Silot nga mibanal sa kapatagan,
Pakinaadman sa liyokanan nga napagan.
Gibugha sa mga hakob ang gutong,
Gisugnod apil ang mga anay nga namatong.
Tipas didto sa kugmot sa wantag,
Mga ginabas sa aliyupyop nga buntag.
Libo-libo nga sutalipos tinipon,
Sulod sa yamog sa kagahapon.
Dahon, o lunhaw! Bangaw, o tagom!
O alaangalon! O mapabilinong lagom!
Kabugason, O naghayag sa Lagnason!
Gigatgat tanan bituon aron latason!
Amgid sa pangulingong kaugalingon,
Taghagay sa bulok-tapol nga mibangon.
Kiwis nga ugbay sa balitunga,
Lantawa karon ang dagat nga gitunga!

II

Tawo: bungkig, pukawi.
Hiso alang sa buhok,
Lana alang sa lawas.
Anago sa panting.
Gipatlid, gipatway,
Sungay sa bulan.
Tuyok sa Hinguthingot.
Sa habagatang kasadpan,
Ang sukaranan sa budburan.
Apan ang balak:
Kabtang.
Suliran:
Ikog sa tudlo --
Paingon sa palad.
Umoy sa kahoy,
O pitik sa kasingkasing!
Bugkawang:
Imong kalag, hulip sa katumanan sa pangandoy.
Usa ka tulbok sa langit
Ang anghel nga nabulasot
Sa lit-ag sa panganod.
Papha, lasik --
Mamiing nga gadya.
Ang talinghaga sa gugma:
Lando.
Laygay, apan dili magdugay.

III

Ang pagbalasbas:
Hiwi. Gikulis.
Atoang sipyat ang pag-atupali.


IV

Matumat:
Isalimoad tanan,
Hasta ang kawad-on.


V

Lab-a:
cinco, sais, siete, otso, nuebe . . .
dos mil quinientos . . .
Kasayoran:
Pagpahayagon.


VI

Paglot nga Diyotay,
Azucenas sa mga Patay.


- DR. MELVIN Y. CORTES
Sunny Hills, Talamban, Dakbayan sa Sugbo

timailhan

pagkanindot tan-awon
sa dalag nga dahons kamunggay
nga namidpid sa bungbong
human naglangoy-langoy
sa mabawng baha.

sa dili madugay,
motuang ang uwan.
sa dili pa jud madugay,
mohubas ang tubig.

ug ang mahibiling ilimnon
mao ang mga
gagmayng layang
kamunggay nga namilit
sa bungbong.
tilapi ang naglinyang dahon,
tambali ang uhaw ninyong duha.
basin pa diay.

- T.P. Delsan

Dakbayan sa Lapulapu

Ang Hawod sa Pamilya

Gihubad nila ang langyawng lengguwahe nga gikulit sa paril.
Apan "Ayaw Pangihi Dinhi" ra man diay ang buot-pasabot sa inutil.
Mao milakaw na lang ko nga nag-atras paulis amoa.
Gibiyaan ko ang ubang tsismosa ug tsismoso
nga lalisan ang nabaraw nga milagro.
Sa balay, akong asawa nanglimpyo
sa iyang kuwarentay-singko.
Among kamaguwangan iyan sa pag-imbetog
kahimanan para maluwas ang kadaghanan.
Ang iring-itom nagtangag sa danghag nga ilaga.
Ang punay nakalingkawas sa iyang hawla.
Miadto kos kosina
ug nagkutaw na lang kog kape-sinu samtang nagpaklipakli
sa pamantalaan para mahibal-an akong kapalaran:
Dili magpatakag gasto karon aron dili malunosan.
Ug sa dihang miduol nako ang kamanghoran
kay mangayo untag ipalit og Bobot,
akong giibot iyang dunggan
aron siya makasabot.

--CD BORDEN

Mabolo, Dakbayan sa Sugbo

Ngano?

Nganong buot mong kuykoyon ang mga
     Gipanglubong ko na sa kalimot?
Ang mga gitabonan ko na
     Sa hudyaka ug mga talidhay?
Ngano, ngano man gyod
Ugkaton ang mga gilumotan na
Ug gitagiptipang bahakhak
Sa mga gidamgong kalipay ug himaya
Nganung buot mong ibalik ang tanan?
Ang pagdanguyngoy sa langit
diin ang sapa gihimong dalan
sa luhang anaa na karon sa kadagatan?
nganong ang masulob-on kon panganod,
buot mong pulihan sa bangaw nga imong gipagilaw
sa nagdiyong kong panan-aw?

pangutana ko lang kanimo, ug ngano?

--GEE FAMILGAN

Argao, Sugbo

alang sa batang nagsakay sa puting kabayo

(sa bata sa hulagway nga nakit-an sa ayala)

i. kaniadto

makit-an siya
magpungko sa kilid sa aseras
magbukhad sa palad
samtang mag-agas
ang sip-on gikan sa ilong
paingon sa lagom niyang sinina.
iyang tutok
molapos sa kalag
sa mahilingi kaniya.

ii. karon

bisan unsa kalayo
iya rang maabtan 

iya rang kuptan ang pisi
ug dayon moariba 

lahos lupad lukso
sa pila ka bukid ug bungtod
basta madungog niya
ang imong pagsangpit
sa iyang ngalan.

--PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

pag-agda

ang mga balod
miimbitar nako adtong miaging gabii
dalhon daw ko
pabalik sa yuta diin ko giturok
sa hilom, mibalibad ko
ug sila nahibulong, nangutana
"uga, tipak, hawan
unsa pa may angay nako balikan ngadto?"

--SADIE BAXTER

Dakbayan sa Cebu

hotel sa langit

(hinubad gikan sa "Hotels" ni Philippe Souppault)

Sa tungang gabii imong makita ang mga bentana abli ug ang mga pultahan serado. Ang musika milugwa sa tanang lungag diin asa ang mga himatyonong kagaw ug ang kapitulo berso imong makita. Apan sa unahan, unahan pa gyod, adunay mga hilak nga hilabihan ka asul nga ang binuhat mamatay sa emosyon. Tanan asul nganhi. Ang mga kadalanan ug mga dagkong karsada ngiaw. Ang kagabhion gialirongan sa mga kabituonan ug ang awit sa katawhan misaka ngadto sa panganod samtang ang dagat mipalayo nagpangita sa bulan, kalipay nga grabe ang gibug-aton ug hilabihan ka gamayng panghigawad alang sa mga lumoyng kalag sa mga balod. Ang baybayon puno niadtong mga mata nga walay lawas nga masugatan nimo sa layong bungtod ug pagawpaw ug puwa sa dugo sa namulak nga kahayopan. Mga minatay sa hinigugmang mga adlaw, sirkus sa emosyon ug kabungog nga puwa, puwa, pero kung asa ang kasingkasing mipitik sama sa maanindot nga kampana nga gihimong luspad sa langyawng mga adlaw. Ang punoang pultahan mipaagas ug mga inalisngawng maraag sama sa mga uhong nga atong gihigugma, ang kahoy naa sa duol ug ang mga himsog nga kababayen-an nagdagan-dagan nga nangtapok sa mga nabanhaw ug pumapanawng dahon; sila ang mga langgam nga managlahilahi og kolor ug makaawit og mas maanindot pa sa hangin. Kwadrado kung asa ta gituok sa kahangtoran, apan sa pagpanaw atong nahibaw-an nga ang mangangayam anaa didto, kauban nianang mga iro, niadtong mga mata ug walay nakalimot nga magpakita niini ang giatayng simbahan nga mohapak sa imong ulo sama sa bato nabuak nga walay hilak.

--MARQUIS DE KINTOLIMBO

Moryomoryo, Cebu

Balising

"Ang miapol nga dugo sa dakbayan
Gitusok og dagom ug kini mituasik
Mao ang tibuok katilingban nagnganga
Nga mihangad sa langit
Aron isalod ang matag lusok sa pinisik."
- Rodrigo Vasquez del Rio, Ang Kahingpitan sa Pagka-anaa

I

Ania ako nagsubay sa dagitab,
Hain akong lamuglamog nagpasiatab.
Akong gibingkis ang as-as sa Panahon,
Gialig-igan og agang sulod sa kahon.
Mao kini ang bag-aw nga Pinulongan,
Ang bata-dila sa kulod nga dili mapungngan.
Yam-iran ko ang pang-unang langgikit,
Ug akong lutason tanan nga gisukit.
Layat! O higala kong maluibon,
Ngadto sa busay nga gialirongan og gabon.
Agwantaha ang taop nga pungkay sa pagbati,
Badok sa lintunganay sa kasakit nga nasinati.
Mihiyos ang alimbukad nga milupad
Paingon sa talastas sa halapad mong palad.
Ang tihog nga nahulog sa tingkatulog
Mitingog, midulhog, milanog, unya minaog.
Mihulma kini og wagas nga gibag-as,
Mga bulawan nga gipamas-an sa nagbunyog nga pulgas.

Lantawa ang tadhunadman sa Buhilaman.
Lantawa ang alamdag sa kinahiladman.
Lantawa ang uyokan sa taghuna.
Lantawa ang gimina sa hunahuna nga luna.

Sugod sa Tigburukad hangtod sa Danghos,
Didto sa Impyerno kitang tanan manglahos.
Pamulong ko ang akong agyas nga alhog.
Sa kasingkasing ni Bathala ko kini ituhog.
Hatagaan ko ikaw og tugda sa kasusama,
Ang duha-litok sa kahingapin nga walay sama.
Paminawa ang mga baligho sa pangabubho,
Sangpotan sa laraw sa tawong nagkaon og mumho.
Maglipay kita mga ulipon sa subog!
Ilumos ang kaugalingon sa ilimnong makahubog!
Sinuhid kini sa panid sa Kataposang Magbabalak,
Sa magtatamod nga nagtamod og alak.
O badlit sa yanong mayukmok!
Lugaynong sabad nga inanayng migimok.

Atoang payasaon ang pangsungkol nga timaan.
Atoang pulpogon ang aliling nga gibuhian.
Atoang ipadahili ang tanang tuldok sa undok.
Atoang ipanlansang ang mga dapaldapal nga nagpundok.

Naglibog ba ikaw sa pahat sa alindong?
Hiposa ang ginom nga liyaliya nga imong gipandong!
Ang gingi sa atong pagka-anaa atoang abunohan,
Ug dinhi nato itukod ang bandan nga Simbahan.


II
"Kung ang pulang mamumuno naghunahunang makapatay,
O kon ang gibuno naghunahuna nga siya gipatay,
Wala sila mahibalo sa mabitikon nga pamaagi
Ako mitago, ug miagi, ug mituyok pagbalik."
-Ralph Waldo Emerson

Karon, nagsugod na og lubag
ang tanan nga dili manglubag
kay nasuko na ang adlaw
yuta ug dagat. Nagbagutbot
na ang hangin— ang ulan
dili na mobundak, igo na lang
mopatilaw og taligsik. . . .

Kon ang kalibotan maningil
na sa mga utangan, ang
gibati og kaharuhay karon
makatilaw na gayod kung unsa
ang bation sa maguhayguhay—
ang mga gilaay mahatagan
na og buho para makapahulay.

Gahapon, gihatagan nato og
pangalan ang mga mananap,
bato, bulak, bituon— aron kita malingaw—
Kay kita dili mahimutang kon
molabay ang matag gutlo unya wala
kitay makaplagan, mamugna, mahulma—
nga kamatuoran, butang, kabuang—

Mao karon. Mao na gayod
kini ang kahumanan sa tanan
nga milugwa sa tago-angkan sa
wala. Ayaw pagbasol, ayaw
pagmahay— ikalipay kini—
kay ikaw ug ako magdungan
kadugmok paingon sa maputli nga abog. . . .


III
"Akong gihangad ang akong mga mata sa kabukiran—
Hain kaha magmagikan ang tabang?"
- Salmo 121

Ania, dawata ang kanta nga akong
Gihalad alang kanimo.

Ginama kini sa dahon, balas, tubig, bituon—
Ug sa tanan mayukmok nga naghulma sa kalibotan.

Gisulat ko kini para kanimo tungod ikaw balaan—
Balaan pa sa mga santos nga nangamatay nga ulay

Balaan pa sa mga anghel nga napuno og kasuko ngadto sa yawa
Balaan pa sa mga pari nga nagsangyaw og kaluwasan
Sa usa ka patay nga tanghaga.

Kining kantaha mao ang imong hinagiban sa tanan katalagman
Nga imong masugatan o masagubang sa dalan sa kinabuhi.

Ang tubig nimo kon ikaw uhawon sa imong pagpangita
Og balay-kapahulayan sa kalasangan nga mao

Ang hawla nga nagbilanggo kanato.

Ayaw kahadlok kon moingon sila nga kasaypanan
ang imong binuhatan.

Kinsa sila para imong kahadlokan?

Nangasaag ra pod sila ug wala miusa kanila
Ang nakatuod sa dalan sa kalingkawasan.

Bisan ako, higala— apan andam ako nga kuyogan
Ug ubanan ikaw sa imong lakaw.

Ako ang imong giya ug ikaw mao pod sa ako—
Ang imong pag-antos, akong pag-antos.

Agakon ko ikaw susama sa usa ka bata
kon molabang ka sa lalom nga sapa.

Hupot og maayo sa akong mga kamot ug ayaw pagbuhi
Kay hasta ako naghupot usab sa imong mga kamot.

Nag-ampo ba ikaw nga matagamtaman ang tumang kapiskay
Ug kaharohay ining kinabuhia?

Sirado-i imong baba— itak-om— paghilom—
ipiyong ang imong mga mata.

higda sa gipanday ko nga lipak nga katri
ug kantahan ko ikaw ini nga kanta para ikaw makatulog.

Kantahan ko ikaw para ikaw makasabot nga
Ikaw ang kaluwasan, ang kaharohay, ang kapiskay, ang kalinaw—

Ug higala, hangyo ko lang kanimo: palihog kantahi usab ako
Niining kantaha kay usahay makalimot ako kung unsa ug kinsa ako.

- DR. MELVIN Y. CORTES
Sunny Hills, Talamban, Dakbayan sa Sugbo

limbong

nagtanom akog binhi sa yuta
miturok kini dayon mikatag
ang mga bulak akong gisuta
human ako silang gipanghatag

usa ako ka batang latagaw
nga nagpangita sa kaluwasan
sulod sa libro sa mga hanggaw
gawas sa buho didtos hunasan

daghang damgo ang akong gidaman
pulos lang hinuon sinugdanan
way kataposan o bisan human
mobalik pa kaha nako tanan

nagsugod na og kitiw ang limbong
padulong taas ako nahagbong

--CD BORDEN

Mabolo, Dakbayan sa Sugbo

Paila-ila

Sa pag-ikid sa tagoangkan sa imong inahan
Sa hugyaw ikaw gisabwag
Ug dayon nadunggan ang kiay sa “char”
Sa imong tiyabaw
Ug sa imong pagdako
Si Optimos Prime nga robot imo rang gibuno
Kay imong gipunit
Si Barbie nga hubo
Samtang si Papa nagpadulong
Ikaw misuok,
Kay ang lipstick sa mga ngabil
Dili pa man kasinggit
Ug ang bigot sa imong lubot
Dili pa kalabyog kay si Papa hugot
Dili man ka parehag dagway ni Maria
Apan imo pod gidala
Ang butang nga gitinguha ni Juan
Ikaw man daw tuod si Darna,
Pero ambot imong bang makaya
Ang paghamag sa imong paglupad
Si SuPAPAman kanimo mosumbag
Unya ang kaluspad milakra sa pinulbosan mong aping
Nga bisan sa kaputi ug kahayag
Kangitngit ray mipadayag
Unsaon na lang nimo pag-ila
Sa tam-is nga katawa
Nga bisan sa hulagway na lang
Wala nimo mailaila
Ug 'saon man pod nimo niya pagpaila-ila
Nga bisag imong kaugalingon
Wa ka kaila

--JOHN MARK TIBOR
Labangon, Dakbayan sa Sugbo

ang balak nga natagak gikan sa langit

Gi-imagine ko ang matag lusok sa uwan
Isip bililhong pulong nga gilitok
sa balaknong baba sa langit.
Nagdali kong migawas ngadto sa kadalanan
Ug gihukas ang unsa mang sapot sa akong lawas
Aron hangpon sa akong kinatibuk-an
Ang katahom,
Katam-is,
Sa matag pulong nga nangatagak,
Sa way pupanumbaling sa kalibotan.

Unya didto sa naghangad ko nga aping,
sa piniyong nga mga mata ug binukang baba,
Binukhad nga bukton, kamot, palad
Nga gibayaw isip akto sa pagtimbaya,
Sa halapad nga dughan,
Sa akong hubo nga kahimtang,
Ang balak nakakaplag og kapatikan.

--RICARDO PALMA
Isla sa Olango, Dakbayan sa Lapulapu

Ang Alimpulo

Sa dihang ila kong gipili isip presidente sa kapilya, akong gipahabhab
ang akong parokya sa pinakalami nga sud-an sa kalibotan. Apan wa ko
magdahom nga usa diay kini ka dakong dag-om nga magsunodsunod

sa akong alimpulo. Una, ang duha ka ektaryang kamaisan ni anhing Tatay Nisyo
naugdaw sa usa ka gabii nga didto kos Sentro, nagbag-idbag-id kuyog
ang akong mga tawo-tawo sa kapilya. Sunod, ang among birhen nga
mohilak og dugo, gilungkab sa iyang hawla. Bag-ohay lang gani, ang
kamanghorang sipat ni Nang Sipin nga si Junjun gipahit ang katunga sa
nawong sa among samkon nga Rottweiler nga si Bruno. Tua, luoy intawon
kaayo - ang dagway na murag kontra ni Batman. Kinsa gud tawoy magtuo
nga dakong maldisyon diay ang akong pangambisyon nga mahiduol sa
gingharian sa akong amahan? Usa ka gabie niana samtang ako
naghinuktok sa pantawan ug nagpaabot nga sudlan sa gahom sa
espiritu santo, akong gipamalandongan ang kidnapper sa Crying Lady
ug ang dagway sa kontra ni Batman. Sa kalit lang, nibutho sa akong
atubangan ang istatuwa ni Mother Mary. Nagsul-ob kinig bilong dinurado,
guba ang dagway ug dugoon ang mga ngipon. “Iandam ang mga katawhan!
Adunay nagsingabot nga katalagman,” nagkanayon kini. “Sa adlawng Sabado,
kanus-a ang bulan usa ka patayng bato, duawon kamo sa dakong panghitabo
nga mokutlo sa liboan ka kinabuhi diris Baryo Kalbaryo." Sa kusina, adunay
nabuak. Mihaguros ang habagatnong huyuhoy nga nagpadahom sa
parat nga panan-awon:

Nagdilaab sa atbang nga isla

ang mga bombilya.

Ang dagat nihunas, way kisaw

way kanaas.

Wa na lang nako tugoti ang akong kaugalingon nga latoson sa lilo sa kahibulong
ug katingala. Dihadiha dayon, akong gisugo si Inday og pahipos sa hinayhay.

--MARQUIS DE KINTOLIMBO

Moryomoryo, Cebu

samtang nagsandig sa kahoy

naglagot ko sa mananap nga naglingkod

sa sanga sa kahoy ganiha

nga way kataposang naghangad—

di kahibawo moduko nako

nga nagpanawag sa ubos—

ug nagtutok lagbas sa panganod.

wa siya kabantay nga sa iyang

paglukso sa yuta, kon maglakaw

na siya ning lingin tang kalibotan

mamahimora nako siyang tumban.

angay unta niyang mahibaw-an

nga wa siya kabantay sa mansanas

dihang nahu’g kini sa punoan

sa iyang paglukso.

hinunoa, nagsandig ko niadto sa kahoy

maong akoy nakamatikod

sa pagkatagak niini sa yuta.

hapit baya siya madusmo

sa bato tungod sa nasangit

niyang bungot sa kahoy—

nagsalig lang siya sa iyang

duha ka mutsatsa nga daling

mitabang niya. bisag ingnong

tang pulonga nga buotan siya kanila,

apan taas kaayo ang iyang ikog

samtang nagkamang sa yuta.

nagsunod lang sad intawon

ang iyang mga sulugoon

nga mouban niya pagpangita

sa keso nga wa sila kahibawo

ako diayng gikumkom.

--PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

hulmigas

(alang kang glenn)

diretso.
way lingi-lingi.
diretso way lingi-lingi
ulo nagdungo,
tuod.
dili gayod ka mapandol
sa aling bato sa agianan
apan,
segurado
di mo pod masaksi
ang pagkatagak sa bituon,
ug ikaw di makahigayon
ug palupad sa imong damgo
ug sila mapapas lang
kuyog sa pino nimong lakang.

--IKOY ESCARAN
Dakbayan sa Sugbo