nganong mopadayon ang balakista sa ikalimang tuig

sa kapin lima ka tuig
nga pagpatik og mga batan-ong balak
nahimong hingkod ang balakista
sa pagtuki sa nagkalain-laing bulok
sa balak nga ipadala sa mga batan-ong
nangandoyng mahimong magbabalak

ayawg igsapayan
nga usahay ang batan-ong balak
dili makabarog sa iyaha sanglit
gihimo kining iyang unang lakang
aron siya madasig sa pagpadayon og lakaw
aron makaabot unya
sa bangaw sa pamalak

sa mosunod nga mga semana, buwan, tuig
human karong ikalimang tuig
mapuno na unya kining balakista
og mas daghang mga balak
sa mga batan-ong magbabalak
nga kamao nang mogama
og hingkod nga mga balak

'buhi ang balak!'

-piero aldaya
dakbayan sa sugbo

pagpamisita

(inspirado sa kumpisal
gimantala sa speak up, iskolar)

baby, pasar sa UPCAT
imong manghod!
giari gyod tika bisan dili domingo
kay kini imong pangandoy niya,
di ba? dapat ka dayon nga
makahibawo sa balita:
mosunod siya sa imong tunob.
duna na gyod unyay chemical engineer
sa inyong pamilya. gituyo ko gyod
og anhi kay lima ka tuig
kini nimong gihuwat.

hala, lawos na man ning rosas
sa imong ulohan. maygani
may ipuli na ko. pasayloa diay ko
wala ko kaari sa miaging domingo:
dili gyod diay sayon ang board exam, baby.

chocolate cake na lang akong dad-on
alang sa atong 7th anniversary
karong sabado, ha.
binlan tikag tunga.
baby, apilan sad nako og kandela
gikan sa basilica, ha.

(Kining maong balak sinulat ni Piero Aldaya. Ang magbabalak nagpuyo sa Dakbayan sa Carcar, Sugbo. Migradwar na siya sa kolehiyo sa UP Cebu ug karon nanimpalad unsaon pagpakabuhi sa medyo hasol nga kinabuhi.)

ang mancao paglabay sa panahon

klaro pa gyod kaayo ang tanan, do.
kadtong bakasyon nga nangliki ang pilapilan.
ang mancao naproblema god adto kay hapit maughi ang tubod.
ug kita nagpunayg pasingot ilawom sa naglagiting nga adlaw.
dakpanay. tubig-tubig. siyatong. patintero. boylan.
magpuli-puli gyod tog siyagit papauli nato atong mga ginikanan.

apan hanap na nga mausab to bisan nagkatapok pa kita karon, do.
dili na nato mabalik ang baynte ka tuig nga milabay.
nanagsungkod, nanag-antiyohos na atong pagawg tingog nga mga ginikanan.
wala na ang tubod. wala na ang pilapilan.
habog na kaayo ang mipuling edipisyo nga de-aircon.
ug dili na ta sington kon magsuroy-suroy diha sa sulod.

-PIERO ALDAYA
Dakbayan sa Carcar, Sugbo

si veronica nga way panyo

ang gikapoyng kristo mopahid sa iyang singot ug luha sa hubong lawas ni veronica. wagtangon ni veronica ang kauhaw sa paghalok sa ngabil ni kristo ug ang iyang lipstick motapon ngadto sa baba ni kristo unya molama kini sa nagkalain-laing bahin sa lawas ni veronica.

inig biya na ni kristo aron mopadayon sa iyang panaw, trapohan na lang ni veronica ang iyang mga luha sa iyang puwang panty ug bra nga puniton niya ubos sa katre. isul-ob niya kinig balik ug mag-atang na sad siyag laing gikapoyng kristo nga nagkinahanglan og buhing panyo nga mopahid sa iyang kakapoy.

-PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

haya

andam nang bilaran ug sugdan ang siyam ka gabiing pangadye sa akong patayng kasingkasing. kinahanglang dili ukbon ang itom nga kuwadradong lungon diin sulod niini ang nagkadugong kasingkasing nga gipatong sa unlan. gi-murder ang akong kasingkasing sa di-na-takos-ngalan nga linalang. ang tanang mamilar kinahanglang magsadya ug way kataposan ang kalipay. dili na kini misahan, idiretso na lang sa menteryo. ibundak ang lungon sa gikawot nga lima ka dupa. takoban og yuta. biyaan. ug kalimtan.

inig ka gabii sa lubong, lahos sa balay sa di-na-takos-ngalan nga linalang. gihaya na ang patayng lawas niini. didto, ang tanang mamilar kinahanglang magsadya ug way kataposan ang kalipay.

-PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

BALAKISAW: kataposang panihapon

kaniadtong bata pa ko, mag-ilog mi nilang manoy, ate ug kuya sa duha ka buok isda inig humag prito ni manoy didto sa among abohan. kasab-an dayon ming papa ug ingnan mi nga dili mag-away. ug tungaon na ni mama ang minantekaan ug ibutang sa tagsa-tagsa namo ka plato. hukaran ko ni ate og bugas-mais. ug usa sugdan among panihapon, mag-ampo magpasalamat mi sa grasya nga among nadawat. ug inig human og kaon, hiposon dayon na ni kuya ang among mga plato ug si ate ang manghugas sa banggera.

karon, ang among lamesa napuno na sa daghang klaseng pagkaon. may paborito nakong humba, sabaw sa linat-ang sobra namo pagpaniudto, mangga ug humay na usab ang among kan-on. apan kaming tulo na lang ni papa nga nag-antiyohos na ug ni mama nga puti na ang tanang buhok ang mangaon. tua na sa abroad si manoy ug ate samtang nagtungha na sa kolehiyo sa dakbayan si kuya. inig human namog pangaon, ako na ang manghipos sa among kinan-an ug manghugas sa among lababo nga de-tiles na. unya, i-double-check nako kon naimpake na ba sa maleta ang tanang gamit nga akong kinahanglan. ugma sa buntag, moabot si kuya ug kuhaon ko niya kay adto nako moistar sa iyang apartment kay mag-nurse na ko.

-PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

gugma

-BALAK ni Kevin Lagunda
-DESINYO ni Piero Aldaya

ang bunga sa imong pag-ampo

(sa planta sa dakbayan sa naga)

ang aso nga miuban sa imong pag-ampo
nga maharuhay ang kinabuhi sa tawo
giyamyam sa imong awmon nga baba
milapos sa imong itom nga kasingkasing
hangtod diha sulod sa imong busloton nga baga
nanamilit sa imong ilong
ug migamag itom nga panganod
paspas nga mipandong
sa hapit-na-maupawng lasang
sa pusod sa bag-ong dakbayan.
nagsayaw-sayaw daw gikuyawan
nga may umaabot nga katalagman
ang gagmayng mga mananap
silang way laban nagkaguliyang
sa ilang nabulit-sa-abog nga pinuy-anan.
inubanan sa kusog, sunod-sunod niining panghupaw
kalit mingtulo ang inasidohang mga luha sa langit
ug gipanglamba ang dagkong mga punoan sa kahoy
nangabali lakip mga dagkong sanga
gipang-anod sa dakong bul-og sa baha,
ug nangakawot ang dagkong mga bato
gitakoban ang gagmayng mga pinuy-anan
nga duol sa pangpang ug bukirang balangay,
ug gipang-igo ang abogong atop sa balay
nagsawod sa itom nga tubig ang tagbalay
nabulingit ang batang nagngising naligo sa uwan,
ug ang mga troso sa ilegal nga mamumuo
gibanlas uban sa kusog nga bul-og sa baha
ug mihilam-os sa nagkamuritsing-sa-basura nga aping sa dagat.

--PIERO ALDAYA
Carcar, Sugbo

ihap paingon sa sam-ang

uno. lubi gitumba.
dos. edipisyo gipaluhod.
tres. kalsada gitunga.
kwatro. sakyanan gipadaplin.
singko. taytayan giputol.
sais. luha gipaagas.
sais punto nuybe. negros gilubong.

--PIERO ALDAYA
Carcar, Sugbo

alang sa mga nanagan sa oblation run

ang plakard nga inyong gibitbit,

ang rosas nga inyong gigunitan,

ang pulong nga inyong gisiyagit:

hinaot unta kini ang hinungdan

nganong isog ug kusog usab nga nanyagit

ang katawhan sa inyong pagdagan.

--PIERO ALDAYA
Lungsod sa Carcar, Sugbo

balak sa sista

(sa ikasiyam nga buwan sa balakista)

nag-estambay lang siya
ibabaw sa lantay, naghuwat
kinsay mohiram
sa iyang gikurbadang hawak.

sa higayong may mosampit
sa iyang ngalan,
mosabak sa iyang lawas,
mokuskos sa iyang kuwerdas,
anha pa siya mopaambit
sa iyang gitagong musika.

usahay bugnaw siya sa dunggan
apan may higayong siya alingugngog
kay nag-agad lamang siya
kinsa ang naggunit,
naggamit niya.

ang iyang birtud
mohatag og kahigayonan
sa tanang gustong mopaambit
sa ilang tagsa-tagsang abilidad
pinaagi sa pagkuskos
sa iyang kuwerdas.

wala siyay gahom
nga motagik
sa iyang kaugalingong piyesa.

--PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

asoy sa unano

(alang sa politiko nakong amigo)

taas unta ning balaka
buot makig-indig sa imong gitas-on
apan pilion kong paduk-on ka
aron imong masabtan
naa sa imong ubos
kami

naghangad nimo.

--PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo

timaan.sa.atong.kadiyot.nga.panaghinigala

kon.ugaling.mingawon.ka.nako
sud-onga.lamang.kanang.imong.tuong.kamot:

hinumdomi.kadtong.higayon
kadtong.hapon.samtang.dungan.tang.nanglingkod

sa.balas.sa.baybayon

ang.atong.mga.tiil

gihapak.man.gani.kadto.sa.balod
nga.ato.lamang.gipasagdaan

ang.atong.mga.anino
nagsikit.sa.atong.luyo
nga.ato.lamang.sab.gipasagdaan

kay.dungan.natong.gisud-ong
ang.pagkatulog.sa.gidukang.adlaw
sa.kasapdan.nga.sigeg.panghuy-ab

samtang.gigapos.ko.ang.imong.kamot
(ug.gigapos.mo.ang.akong.kamot)
sa.mga.saad.nato.sa.usag-usa
nga.atong.tagsa-tagsang.gikulit
sa.kawhaag.lima.ka.bato.nga.pinunit.sa.baybayon
atong.gituhog.sa.usa.ka.hilo.sa.panaghinigala

inig.uli.nato.sa.atong.tagsa-tagsang.lugar
nga.di.ko.hubaron.sa.akong.kamot
(unta.di.sab.nimo.hubaron.sa.imong.kamot)
bisan.pag.maligo.ko.sa.katam-is
sa.laing.dagat.sa.laing.lugar.sa.laing.panahon

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

balikos

hain si juan?
tua, nanarbaho sa yuta ni ingko sam.

hain si ingko sam?
nakigminyo sa igsoon ni juan.

--PIERO ALDAYA
Lungsod sa Carcar, Sugbo

estudyante

sa buntag,

puti iyang uniporme

samtang nagtungha

sa unibersidad.

sa gabii,

puti iyang kutis

samtang nagsayaw

sa beerhouse.

(ug iyang puting uniporme

nagkiay-kiay

sa sonata sa elektrikpan

sulod sa bordinghaws.)

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

kataposang eskina sa langit

ayaw kabalaka
gisab-it ko
pako sa anghel

sa imong bukubuko 

biyahe ngadto
sa kataposang eskina
sa langit

subaya
kanang bituon
sa udtong tutok

nga iyang kahayag
bughaw ang bulok

kon maabot
ka na didto

sa kataposang eskina

sa langit

ayaw kalimti
mobalik
ka pa ning 

atong nahimutangan

sa imong pagpauli
subaya ang panaw
sa pikas dalan
ning uniberso

inig abot
nimo dinhi
naog sa imong

gisakyang panganod
huboon ta ang pako
sa imong bukubuko

ako na say sakay
ako na say may pako

huwata ko
sa akong pagbalik

ug iuli nato
ang gihuwaman 

tang pako sa anghel

sa tag-iyang

anghel

dayon
suwayan natog adto
ang kataposang eskina
sa langit

dungan natong lakton

ang kataposang eskina

sa langit

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

gikan diri padu'ng there

uy, naka-notice ka ba sa mga na-happen
sa atong world karon? daghan nang changes,
di ba? seguro naay uban nato
nga wa makabantay nga layo na diay
ang atong na-reach sa panaw
ining gilaktan natong life...

kini bitawng balak sa mga bisaya
whom they call their kaugalingon as magbabalak,
nagbag-o namag costume ba.

sauna, pormal kaayo-- naka-long sleeves
ang mga word nga gigamit, gisuksok jud ilawom
sa karsones-itom ni juan-- nga daw
moadtog debut sa gipanguyaban
nga wa pa mosugot niya bisan
iya nang giharana niadtong usang semana.

karon, emo na kaayog dating
nga seems like padung sa usa ka party
sa iyang x-gf nga black and white ang theme
with full of drinks pa
nga makahubog sa buak nga heart.

unsaon, padayon man god og ka-develop
ang atong kinabuhi ug miuban
ang atong lumad nga pinulongan
sa journey padu'ng sa bangaw
inig human sa rain.

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

sa dihang nausab ang huros sa hangin

(alang sa kanhing higala)

samtang padayong nagtuyok
ang orasan sa tumoy ning dalan
padayon sab nga nangahulog
ang mga baso nga gibitay

ug nagpasad ang mga buak nga bildo
sa gilaktan mong dalan.

ang mga tiil nga walay tsinelas
angay nga magbantay
sa nangakupog nga bildo
nga naghuwat lamang og biktima

ug andam mosamad
sa mga lapalapa nga magtanga.

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

unsaon pag-ihap sa imong mga sala?

adto sa kosina, ablihi ang garapon
sa magic sugar. kuha og usa ka kumkom
samtang gapiyong mga mata,
tilapi hangtod magbasa imong palad:
nakabantay ka sa nagkapait nga asukar? 

dayon ibuka imong mga mata,

tubaga kining pangutanaha:
pila kaha ang mipilit sa imong dila?

--PIERO ALDAYA

Lungsod sa Carcar, Sugbo

alang sa batang nagsakay sa puting kabayo

(sa bata sa hulagway nga nakit-an sa ayala)

i. kaniadto

makit-an siya
magpungko sa kilid sa aseras
magbukhad sa palad
samtang mag-agas
ang sip-on gikan sa ilong
paingon sa lagom niyang sinina.
iyang tutok
molapos sa kalag
sa mahilingi kaniya.

ii. karon

bisan unsa kalayo
iya rang maabtan 

iya rang kuptan ang pisi
ug dayon moariba 

lahos lupad lukso
sa pila ka bukid ug bungtod
basta madungog niya
ang imong pagsangpit
sa iyang ngalan.

--PIERO ALDAYA

Carcar, Sugbo